Η ανάλυση της Μεταπολίτευσης είναι αρκετά σύνθετη, καθώς περιλαμβάνει ποικιλία ιστορικών χαρακτηριστικών. Συζητήσαμε με τον Δημήτρη Τζιόβα, καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, για να κατανοήσουμε καλύτερα την τρίτη περίοδο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Στο τελευταίο του βιβλίο «Ιστορία, Έθνος και Μυθιστόρημα στη Μεταπολίτευση», εξετάζει την ελληνική πεζογραφία με κεντρικές έννοιες το τραύμα, τη μνήμη και τη μεταφορά.
Η ελληνική ιστορία μέχρι τη Μεταπολίτευση παρουσίαζε μια καταπιεστική εικόνα της ετερότητας, επικεντρωμένης στην εθνική ομοιογένεια. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση άλλαξε στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, καθώς η μεταπολιτευτική πεζογραφία αναδεικνύει τα κενά και τις σιωπές της ιστορίας. Το σύγχρονο μετα-ιστορικό μυθιστόρημα εξερευνά την ετερότητα που έχει πολλές διαστάσεις – από ιστορικές πτυχές που αφορούν πρόσωπα και μειονότητες που παρέμειναν στο περιθώριο, έως τη σύγχρονη ετερότητα των μεταναστών και των κοινωνικά αποκλεισμένων. Αυτές οι πτυχές δημιουργούν διαλόγους γύρω από ζητήματα ταυτότητας και ιστορίας.
Μέχρι τώρα η διερεύνηση της Μεταπολίτευσης επικεντρωνόταν κυρίως σε πολιτική διάσταση. Ωστόσο, η πολιτισμική προσέγγιση των τελευταίων πενήντα χρόνων φαίνεται πιο περίπλοκη. Υπάρχει μια μετάβαση από την έντονη πολιτικοποίηση στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης προς μια έμφαση στις ταυτότητες, αντικατοπτρίζοντας τις διεθνείς τάσεις και την πολιτική της ταυτότητας.
Στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, το έθνος αρχίζει να εξετάζεται και ως αισθητική κατηγορία, συνδέοντας τη διαμόρφωση της ελληνικής πολιτισμικής ταυτότητας με την γενιά του ’30. Η προοπτική της εισόδου στην Ευρωπαϊκή κοινότητα και οι διχογνωμίες σχετικά με αυτήν οδήγησαν σε συζητήσεις για την ελληνικότητα. Η πορεία της ταυτότητας από το 1990 και έπειτα ενισχύθηκε από τις εξελίξεις της παγκοσμιοποίησης, την μετανάστευση και την πολιτική αναστάτωσης που προκάλεσαν. Η πολιτισμική ανασφάλεια λόγω των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών παράγει ταυτοτική αβεβαιότητα, μια συνθήκη που αντικατοπτρίζεται σε όλα τα επίπεδα της ελληνικής κοινωνίας.
Το επικρατέστερο εθνικό αφήγημα κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης ήταν εκείνο του εξευρωπαϊσμού και του εκσυγχρονισμού, με μια επιθυμία να παρουσιαστεί η Ελλάδα ως μια σύγχρονη χώρα, αφήνοντας πίσω τις ιστορικές περιπτώσεις της βαλκανικότητας και του ανατολισμού. Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας ενεργοποίησε το ενδιαφέρον του διεθνούς κοινού για την Ελλάδα, ενώ οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 παρουσίασαν σε διεθνές επίπεδο την ελληνική ιστορία, αλλά και με ορισμένες αποσιωπήσεις.
Τέλος, η χούντα του 1967-1974 προκάλεσε σημαντική αντίδραση στη μεταπολιτευτική περίοδο, με αναστοχασμό και αναζητήσεις νέων αφηγημάτων ταυτότητας. Σήμερα, η ελληνική κουλτούρα συνεχίζει να μετασχηματίζεται μέσα σε ένα ραγδαία αλλαγμένο ψηφιοποιημένο περιβάλλον, με τις ηλεκτρονικές εφαρμογές να επηρεάζουν τις κοινωνικές σχέσεις και την καλλιτεχνική παραγωγή.
Πηγή: tovima.gr
